Arýcýlýk Hakkýnda Temel Bilgiler

Arýcýlýk ile ilgili çok sayýda terim ve bu terimlerle ilgili hayatýmýzý etkileyen hususlar bulunmaktadýr. Arýcýlýkta en sýklýkla kullanýlan terimler ve bu konularda kýsa teknik bilgiler bu bölümde incelenmiþtir. 

Polen Hakkýnda

Polenin Tanýmý

Yüksek yapýlý bitkilerde, çiçek; çanak yaprak, taç yaprak, diþi ve erkek organlardan oluþmaktadýr. Erkek organlar (stamen), filament ve onlarýn ucundaki anterlerden meydana gelmektedir. Polenler, anterler üzerinde bulunan polen kesecikleri içerisinde geliþmelerini tamamlar ve tozlaþmayý saðlamak üzere anterlerin açýlmasý ile serbest hale gelirler.

Polen, bal arýlarýnýn geliþimleri, üremeleri ve kovandaki faaliyetleri sürdürebilmeleri için gerekli bir besindir. Ayrýca çeþitli böceklerin, kuþlarýn, yarasalarýn ve diðer bazý memelilerin de poleni sindirebildiði ve beslenmelerinde kullandýklarý bilinmektedir.

Bal arýlarýnýn bir çiçekten diðerine polen transfer etmesi, 1750’li yýllarda Arthur Dobbs tarafýndan keþfedilmiþtir.

Polenin Tarihçesi

“Polen” kelimesini ilk olarak 1760 yýlýnda Ýsveçli botanikçi Linne kullanmýþtýr. Latince’de polen “ince toz, un” anlamýna gelmektedir.

Nektar ve polen toplayan arýlar, çiçekli bitkiler ile ayný zamanda evrimleþmiþlerdir. Arýlar bir çiçekten diðerine polen transferi yaparak bitkilerin tozlaþmasýný saðlarken bir yandan da polenleri peteklere depo ederek kendilerine protein, gerekli mineral ve vitaminleri saðlamýþlardýr.

Eski zamanlarda polenin, Yunanlýlar, Mýsýrlýlar, Persler, Çinliler ve Amerika yerlileri tarafýndan yenildiði tahmin edilmekle birlikte polen kullanýmýna iliþkin oldukça yetersiz kaynak bulunmaktadýr. Bilinen en erken kayýtlarda, polenin Ýspanya’da, Arap ve Yahudi doktorlar tarafýndan ilaç olarak kullanýldýðý bulunmuþtur. Mýsýr Sultanlýðý’nda yahudi bir doktor olan Maimonides (1135–1204), poleni yatýþtýrýcý bir tonik olarak tavsiye etmiþtir. 1200‘lü yýllarýn baþýnda Ibn el-Beithar poleni bir afrodizyak ve ayný zamanda mide, baðýrsak ve kalp için yararlý olarak tanýmlamýþtýr.

Polenin Fiziksel Özelliði

Polenlerin çok çeþitli þekilleri mevcuttur. Yuvarlak þeklin çeþitli biçimlerini sergilerler ve boyut olarak büyüklükleri minimum 6mm‘den maksimum 300mm’ye kadar ulaþabilmektedir. Geometrik yapýlarý üzerinde apertürlerin sayý ve pozisyonlarý rol oynamaktadýr.

Polenin, þekli ve rengi bitki çeþidine göre deðiþiklik göstermekte olup, ayný familyaya ait olan farklý bitki türlerinin bile polen þekli ve rengi birbirinden farklý olabilmektedir. Hatta nadirde olsa, alt tür ya da varyete düzeyinde bile farlýlýklar olabilmektedir.

Polen renk çeþitliliði konusunda, özellikle son yýllarda çalýþmalar yapýlmaya baþlanmýþ olup, polen renk kataloglarý oluþturulmuþtur. Bu kataloglar incelendiði zaman polen renk çeþitliliðinin sarýdan siyaha, mordan maviye, yeþilden kýrmýzýya birçok renkte ve farklý tonda olduðu gözlenmektedir. Polene bu renkleri veren renk maddeleri karotenoidler olup, polende klorofil bulunmaz.

Polen, ekzin ve intin olarak iki koruyucu tabaka ile çevrili canlý bir yapýdýr. Ekzin sporopolenin olarak adlandýrýlan bir maddeden meydana gelmiþtir. Ýntin ise yarý geçirgen bir tabaka yapýsýndadýr. Ekzinin yapýsý milyonlarca yýllýk fosil formlar üzerinde bile varlýðýný devam ettirebilen çok dayanýklý karmaþýk bir yapýdýr. Bu yapýnýn sindirimi çok zordur veya çoðu zaman olanaksýzdýr.

Ekzin tabakasýnýn gösterdiði þekiller türlere özel olup, her türün poleni farklýdýr. Erdtman’a göre ekzin tabakasý sekzin ve nekzin olmak üzere iki tabakaya ayrýlmaktadýr. 

Polenin Kimyasal Özelliði

Bileþiminde insan saðlýðý açýsýndan önemli maddeler bulunduran polenin morfolojik ve kimyasal içeriði bitkiden bitkiye farklýlýklar göstermektedir. Polenler bitki taksonlarýna göre ayrýlmadan karýþýk halde kimyasal analizleri yapýldýðý zaman, elde edilen analiz sonuçlarý, oldukça karmaþýk olmakta ve alýnan verilerin hangi bitki taksonuna ait polenle ilgili olduðu bilinmemektedir. Bu nedenle polen içeriði verilirken birçok polen kaynaðýnýn ortalamasýndan yararlanýlarak, sonuçlar yaklaþýk deðerler olarak verilmektedir. Buna göre, ortalama olarak polenin, yaklaþýk %25’i, en az 18 amino asit içeren, proteindir. Buna ek olarak, polen de çeþitli vitaminler, 28 farklý mineral, 11 enzim ya da koenzim, 14 yað asidi, 11 karbonhidrat ve hormon bulunmakta olup, kalorisi düþüktür. Polenin, bal arýsý larvasýnýn beslenmesi için çok önemli olan B vitaminlerince de zengin (B1, B2, B3, B5, B6) olduðu ve vitamin C, A, E, karotenoidler, folik asit, rutin, biotin, niasin, riboflavin, HGH (insan büyüme hormonu) ve gonadotropin içerdiði de saptanmýþtýr.

Polenin kimyasal kompozisyonu, bitki türleri arasýnda çeþitlilik gösterir. Ayrýca polen geliþirken oluþan iklimsel çevre ve depolama metotlarý da polenin içeriðinin deðiþmesinde etkili olmaktadýr.

Polenin Nemi 

Polenin nem miktarý polen türüne göre deðiþir. Bazý polenlerin az su içermesine karþýn bazý polenler çok su içerebilir. Nem içeriði polen toplandýðý zaman ki atmosferik koþullarý da kýsmen yansýtmaktadýr.

Pazarlanmak üzere hazýrlanan polenler için arzulanan kurutma durumu %2,5–7 arasýndaki nem içeriðidir. Parmak týrnaklarý arasýnda kurutulmuþ bir polen yükünün kýrýlmaya çalýþýlmasý kabaca fiziksel bir testtir. Eðer daðýlýyorsa ve tekrar bir araya getirmek çok zor oluyorsa o zaman nem içeriði iyidir ve bilimsel ifadesi %2,5 ila %5 arasýndaki bir nem deðeridir. Polen taneleri parmak týrnaklarýnýn arasýndaki baskýyla kýrýlabilir ancak %5’in üzerindeki nem oranlarýnda toz haline gelemezler. Nem içeriðinin laboratuarda araþtýrýlýp incelenmesi ve doðrulanmasý gerekir. Tekrarlý laboratuar belirlemeleri, istenen fiziksel durum ile sonuçtaki iþlemin yakýndan tanýnmasýnda etkili olmaktadýr.

Her polenin spesifik karakterleri, bitki taksonuna göre farklýlýklar göstermektedir. Polenin üretim kalitesi, depolama süresinin uzun olmasýna, arýcýnýn temizleme, kurutma ve paketleme iþlemlerine baðlýdýr. Polenin su içeriði, mikrobiyolojik ve organoleptik kalitenin yanýnda raf ömrünü de belirlemektedir. Polendeki yüksek su aktivitesi mikroorganizmalarýn sayýsýný arttýrmaktadýr. Polende üreyecek mikroorganizmalarýn, sadece kendileri saðlýk tehlikesi oluþturmayýp ayný zamanda metabolitleri de (özellikle aflatoksinleri) tehlike oluþturmaktadýr.

Ýþlenmiþ bir besin olarak polen daðýlýmýnda 4-8g/100g miktarýndaki su içeriðine izin verilmektedir ve bunu baþarmak için de polenin kontrollü kurutulmasý önerilmektedir.

Çabuk kurutulan örnekler düþük su içeriðinin mikroorganizmalarý baskýlamasý nedeniyle düþük mikroorganizma sýnýrý göstermiþtir. Ýnsan eli (iþletmesi) mikroorganizma sayýsýný arttýrmaktadýr. Hýzlý kurutma yöntemi ayný zamanda iþlem basamaklarýnýn sayýsýný azaltmaktadýr. Böylece düþük miktarda Streptokok ve Koliformlarýn yokluðunu saðlamaktadýr.

Polenin Protein Ýçeriði 

Arýlar tarafýndan toplanan polen yüksek protein içeriði ile karakterizedir.Polendeki protein içeriði %7’den %40’a kadar deðiþiklik göstermektedir. Hem elle hem de arýlarýn topladýðý polenlerde genellikle total ham protein miktarý çeþitli bitki türlerinde deðiþkendir.

Polende protein içeriðinin tahmin edilmesini saðlayan, boya-baðlama, biüret, Lowry, Kjeldahl, amino asit analizi gibi birçok yöntem bilinmektedir.Polen örneklerinin protein içerikleri genellikle Kjeldahl nitrojen ölçümlerinin sonuçlarýndan tahmin edilmiþtir. Bu prosedür polendeki proteinlerin ve amino asitlerin içerdiði nitrojeni tespit eden en makul yöntem olarak kabul görmüþtür. Bununla birlikte bir polen örneðinin nitrojen içeriðinden protein miktarýnýn hesaplanmasý gerekir. Bu nedenle polenin nitrojen içeriðinin bilinmesi zorunludur. Yaklaþýk %16 nitrojen içeriðine sahip proteinler için çarpma faktörü 6,25’tir Ancak bu çarpma faktörü çoðu hayvansal proteinler için doðrudur ve birçok bitkisel kaynaklý proteinler için uygun olmadýðý bildirilmektedir.

Kjeldahl nitrojen ölçüm sonuçlarýndaki polen örneklerinin iþlenmemiþ protein içeriðinin hesaplanmasýnda 5,6 (=1/0.18) çarpma faktörünün kullanýlmasý tavsiye edilmektedir.

Polenin Total Yað Ýçeriði

Polenin çeþitli bölümlerinde lipit materyali lokalize olmuþtur. Polenlerin çoðunda yapýþkan viskoz yað tabakasý ekzini kaplamýþtýr. Gerçekte, ekzin ve intin tabakalarýnda, uzun yað asidi zincirlerinin, alkollerin ve mumlu esterlerin bulunduðu bildirilmiþtir.

Polendeki yað miktarý kuru örneklerde ektraksiyondan önce ve sonra farklý olarak belirlenmiþtir.

Polenin Mineral Ýçeriði

Polenin mineral kompozisyonu sadece bitki kaynaðýna baðlý olmayýp ayný zamanda toprak, coðrafik köken gibi büyüme koþullarýna da baðlý olmakta ve yüksek derecede deðiþkenlik göstermektedir.

Polen normal olarak bitki dokularýnda bulunan temel elementleri ve ayný zamanda iz miktardaki, minör elementleri de içermektedir.  Polende inorganik elementler nispeten az miktarlarda olmasýna raðmen, temel enzim sistemi olarak vücut için yararlýdýr. Arýlarýn mineral ihtiyacý gereksinimleri diðer besinlere olan gereksinimlerine göre daha az bilinmektedir. Ancak polende, genellikle Na, K, Ca, Mg, Cl, P, Fe, Cu, I, Mn, Co, Zn ve Ni gibi mineraller bulunmaktadýr ve bal arýlarý en azýndan bu minerallerin bazýlarýný hayati yaþamlarý için kullanmaktadýr. Ýnsanlar ve diðer omurgalýlarýn beslenmesi için de gerekli olan bu minerallerin, bazý tür böceklerin beslenmesinde de gerekli olduðu gösterilmiþtir.

Bal arýsý besinindeki minerallerin, esas kaynaðýnýn polen olmasýnýn anlaþýlmasý üzerine, polenin kimyasal analizi, her mineral deðiþikliðini belirleyen, atomik absorpsiyon spektrometresi kullanýlarak ölçülmüþtür. Buna ek olarak taze polende belirlenen yedi element; Cu, Zn, Mn, K, Mg, Fe ve Ca genellikle besinsel önemi olan elementlerdir.

Polenin içeriði oldukça deðiþken olup, nicel analizleri bal arýlarýnýn mineral ihtiyaçlarý hakkýnda yetersiz bilgi saðlamaktadýr. Polendeki spesifik minerallerin miktarý türlere göre deðiþmektedir. Fakat total mineral külü genellikle polenin kuru aðýrlýðýnýn %2,5–6,5 arasýný kapsamaktadýr. Tek olarak element miktarý, polen külünde bitki türüne ve çevre koþullarýna baðlý olarak deðiþmektedir. Mineral kompozisyonu üzerine yapýlan çalýþmalar K, P, Ca, Mg ve Fe’in polende en yaygýn olarak bulunan mineraller olduðunu göstermiþtir.

Bonvehi and Jorda (1997), tarafýndan polende, 9 kimyasal elementin varlýðý belirlenmiþtir. Bu elementlerden potasyum(K) predominant olup, totalýn %59’udur. Potasyumu, fosfor(P), kalsiyum(Ca), sodyum(Na) ve magnezyum(Mg) izlemektedir ve totalýn %39.9’unu oluþturmaktadýrlar. Arýnýn topladýðý polen ile elle toplanan polenin mineral içeriði arasýnda farklýlýklar vardýr. Sadece P, Ca ve Mg bu iki tip polende benzer deðerlere sahiptir. Polende Zn miktarý diðer arý ürünlerine göre daha yüksek bulunmuþtur. Çinko, bakýr, demir ve yüksek bir potasyum/sodyum oraný arý polenini elektrolitik denge ve gýda olarak önemli bir besin yapmaktadýr.

Besinsel yiyeceklerdeki, yüksek-potasyum(K), düþük-sodyum(Na) oranýnýn organizmalardaki asit-baz dengesini düzenlemede yararlý olduðu ve hipertansiyonun önlenmesinde ve tedavisinde yardýmcý olduðu belirtilmiþtir. Polendeki demir(Fe), manganez(Mn), çinko(Zn) ve bakýr (Cu) miktarý tohumda ve meyvede bulunandan çok daha yüksek dozdadýr. Modern besin araþtýrmalarý iz elementlerin insan vücudunun yaþamsal aktivitesi için hayati önem taþýdýðýný onaylamaktadýr. Örneðin Zn, Fe, Se, Cu ve Co ortaklýðý birçok enzimik kompozisyonda hastalýklarýn kontrolünü ve baðýþýklýk sisteminin güçlenmesini saðlayarak, yabancý organizmalarýn faaliyetlerinin önlenmesinde önemli bir rol oynayabilmektedir. Ayrýca Cu, Zn, Mn ve Se gibi iz elementleri antioksidant karakter taþýdýklarýndan bunlar enzimlerin çalýþmasýnda kofaktör etkisi yaparlar ve bu özellik de onlarý özellikle farmakoloji alanýnda önemli kýlar.

Çoðu polen örneði %1 ile %7 arasýnda mineral içermesine raðmen, çeþitli polenlerin külünde yavru beslenmesi için optimum mineral sýnýrý %1 olarak tespit edilmiþtir. Mineral miktarýnýn fazlalýðý, bal arýlarý için toksik olabilmektedir.

Herbert and Miller-Ihli, (1987)’in belirttiðine göre, polende potasyum(K), magnezyum(Mg) ve kalsiyum(Ca) mineralleri önemli miktarlarda bulunurken, manganez(Mn), çinko(Zn), bakýr(Cu) ve demir(Fe) mineralleri daha az miktarlarda bulunmaktadýr.

Polenin Arýlar için Önemi

Bal arýlarý poleni kendilerine protein, yað asitleri, lipidler, steroller, vitaminler, mineraller, karbonhidratlar vb. gibi besin kaynaklarýný saðladýðý için kullanýrlar. Bir baþka deyiþle bal arýsýnýn (Apis mellifera L.) yaþamasý için gerekli bütün amino asitler, yaðlar, steroller, mineraller ve vitaminler onun özel besini olan polen tarafýndan saðlanmaktadýr .

Polen, koloni populasyon büyüklüðüne baðlý olarak, koloni içerisinde bal gibi yeterli miktarda ve peteklerde depolanmýþ olarak bulunmalýdýr. Polenin yetersiz olduðu durumlarda koloninin yavru geliþtirmesi mümkün deðildir. Ergin duruma gelen 3-6 günlük iþçi arýlar, yaþlý larvalarý bal ve polenle beslerler. Genellikle 10 adet orta büyüklükte polen yükü bir bal arýsýný yetiþtirmeye gerekli olan protein gereksinmesini karþýlayabilmektedir. Kuvvetli bir koloninin bir yýlda yavru yetiþtirmesi için gerekli protein gereksinimi yaklaþýk olarak 2 milyon polen yükü (20 kg polene eþit) ile saðlanabilmektedir. Bir polen yükü genellikle tek bir bitki taksonundan gelen polenden oluþmaktadýr.

Genellikle bal arýlarý farklý bir düzende polen toplamakta olup, besinsel içeriði zengin olmayan polenler ile besin deðeri yüksek olan polenleri karýþtýrarak tüketmektedir. Bazý bölgelerde ve yýlýn belirli zamanlarýnda bal arýlarý, sadece bir veya iki çeþit polen toplayabildiðinden, bu durum arýlarda besin eksikliðine sebep olabilmektedir.

Þekil 1. Arý poleni ve çiçekten polen toplayan bal arýsý

Polenin Ýnsanlar için Önemi

Arýlarýn topladýðý polen, insanlarýn tüketiminde protein kaynaðý olarak düþünülmektedir. Bu polenlerin insan tüketimi için kullanýmý, polen tuzak yöntemlerinin geliþimine baðlý olarak geliþmiþtir.

Arýnýn topladýðý polen, rüzgâr ile yayýlan ve tozlaþan bitki poleni ile karýþtýrýlmamalýdýr. Anemofili olarak adlandýrýlan bu bitki polenleri, hafiftir ve genellikle huþ (Betula),kavak(Populus) ya da Gymnospermlere ait polenlerdir. Bu polenler alerjilere neden olabilmektedir. Arýlarýn topladýðý polen ise daha aðýr ve daha yapýþkandýr. Entomofili veya “böceklerin arkadaþlarý” olarak adlandýrýlmakta ve nadiren alerji semptomlarýna neden olmaktadýrlar. Ýçerdiði kuersetin (Quercetin) vücuda histamin býrakýlmasýný önlemektedir ve bu maddenin alerjiyi ve saman nezlesini azaltan yardýmcý faktörlerden biri olduðu düþünülmektedir.

Yapýlan araþtýrmalar, polenin proteince zengin, yað oraný düþük, mineral ve vitaminlerce zengin olduðunu göstermektedir. Günlük 15 g (yaklaþýk bir çorba kaþýðý) polenin insan vücudu için gerekli minimum amino asit ihtiyacýný karþýladýðý bildirilmiþtir .

Polen, lahana, domates, elma, biftek, tavuk, buðday ve fasulye olmak üzere toplam 7 ürünün besin içeriðiyle karþýlaþtýrýlmýþtýr. Polenin besin deðeri karþýlaþtýrýlan yiyeceklerin (genellikle domatesin ve lahananýn en çok besinsel deðere sahip olduklarý düþünülmesine raðmen) hemen hepsinden daha yüksek düzeydedir. Protein içeriði bakýmýndan polen 2. sýrada olup, tavuk etinden sonra yer almaktadýr.

Hücrelerde normal metabolizma sýrasýnda serbest radikaller olarak adlandýrýlan okside edici moleküller (oksidantlar) oluþur. Oksitleyici özelliðe sahip bu tür elektrofilik moleküller hücre membranýndaki lipidleri, hücrenin büyük ve önemli fonksiyonel molekülleri olan proteinlerini ve DNA’yý oksitleyebilirler. Oksitlenmiþ proteinler hücresel fonksiyon bozukluðuna, DNA’nýn oksidasyonu DNA hasarýna ve mutasyona neden olur. Membran lipidlerinin oksidasyonu ise membrandaki lipidlerin peroksidasyonuna neden olup hücre membran geçirgenliðini bozarak hücreleri olumsuz etkiler. Normal hücresel metabolizma sonucu ortaya çýkan oksidantlara karþý antioksidant koruyucularýn çoðu hücreler tarafýndan üretilen, süperoksit dismutaz (SOD), katalaz, glutatyon transferaz, glutatyon peroksidaz ve CytP450 monooksijenazlar gibi oksidantlarý etkisiz kýlan enzimlerdir. Radyasyon, pestisitler ve diðer bazý ilaçlar gibi ekzojen oksidant molekül üreten stresler altýnda endojen antioksidant depolar yetersiz kalmakta ve buna baðlý olarak endojen oksidantlarda da önemli ölçüde artýþ ortaya çýkmaktadýr. Dolayýsýyla ekzojen kaynaklý oksidatif serbest radikal ürünlerin neden olduðu hücresel hasarlarý önlemek için, organizmanýn endojen antioksidantlara katkýda bulunmak için ekzojen kaynaklý antioksidantlara gereksinimi vardýr. Ekzojen antioksidant kaynaðý aðýrlýklý olarak taze sebze ve meyvelerde bulunan vitamin C, vitamin E, karotenoidler, flavanoidler ve diðer polifenollerdir. Arýlarýn topladýðý polen de içerdiði besin deðeri ile serbest radikallerin etkisini bozan antioksidant etki saðlar.

Araþtýrmacýlar arý poleninin, baðýþýklýk sistemini güçlendirdiðini, X ýþýnlarýna karþý dirençli kýldýðýný, antibakteriyel ve antiviral özelliklere sahip olduðunu, özellikle ciddi hastalýklara neden olan Escherichia coli ve Proteus mikroorganizmalarýna karþý belirli bir antibiotik özelliðinin varlýðýný saptamýþlardýr.

Polen, ayrýca vücudu gençleþtirip, organlarý ve bezleri uyararak, yaþama direncini yükseltir ve yaþam süresini uzatýr. Polenin sürekli olarak alýnabilir olmasý, göze çarpar bir enerji artýþýna neden olur. Polen, dünya atletleri arasýnda favori bir besin maddesi olarak tüketilmektedir. Bu durum performans kalitesini yükseltmesi ve sürdürmesi ile ilgilidir. Ayrýca polen alerjisi olan çocuklarýn tedavisinde ve prostat hastalarýnda da kullanýlmaktadýr.

Polenin baþlýca kullaným alaný bir besin maddesi olarak deðerlendirilmesidir. Evcil hayvanlarýn ve laboratuvar böceklerinin yemlerine eklenen polenin büyüme hýzýný artýrdýðý, sindirimi kolaylaþtýrdýðý ve daha saðlýklý bir görünüm kazandýrdýðý ifade edilmiþtir.

Polen insanlar tarafýndan günlük olarak protein, vitamin ve mineral madde gereksinimini karþýlamak için doðrudan doðruya kullanýlabilmektedir. Çeþitli araþtýrmacýlar tarafýndan polenin boþ mideye, öðünlerden 15–20 dakika önce alýnmasý tavsiye edilmiþtir. Yaygýn yetiþkin dozu günde 3-4 kez yaklaþýk 450-580 mg’dýr. Ayrýca polen; kekler, haplar, kristal granüller, jeller, þuruplar içine konarak da pazarlanmaktadýr. Böylelikle polen kullanýlarak elde edilen ürünler hem ülke ekonomisi hem de insan saðlýðý açýsýndan oldukça faydalý olmaktadýr.

Polenin Toplanmasý, Ýþlenmesi ve Depolanmasý

Polen toplama zamaný, koloninin geliþimi açýsýndan önemlidir. Bazý koþullarda polen toplama þekli, zamaný ve yöntemi, kolonilerin geliþimine ve dolayýsýyla bal verimine etkide bulunabilmektedir.

Polen üretiminde çok deðiþik yapýda polen tuzak (trap) modelleri geliþtirilmiþtir. Genellikle tuzak tiplerinin çalýþma prensipleri ayný olup yapýsý ýzgara levha ve çekmece kýsýmlarýndan oluþmaktadýr.

Kovanýn uçuþ deliðine monte edilebilen; arýlarýn içinden geçtiði yuvarlak þekilde delikli ýzgara sistemi tuzaklar polen toplamada en uygun ve en pratik olanlarýdýr. Kovana polen yükü ile dönen arýlarýn arka bacaklarý bu ýzgara levhaya takýlmakta ve polen yükleri çekmeceye dökülmektedir.
Polen tuzaklarý, arýlarýn yoðun olarak polen topladýklarý günün erken saatlerinde ve günde en az 100 g polenin getirilebileceði uygun koþullarda kurulmalýdýr. Koloninin günlük getirebileceði polen miktarý ergin arý populasyonuna, arýlarýn polen toplama isteðine, bitki kaynaðýnýn zenginliðine ve türüne göre deðiþmektedir.

Polen, protein bakýmýndan zengin bir besin kaynaðý olduðu için uygun depolama koþullarýnýn saðlanmasý gerekir. Taze polen, herhangi bir iþlem yapýlmadan oda sýcaklýðýnda depolanmasý sonucu birkaç gün içerisinde besin deðerini kaybetmektedir. Polen %10’dan daha az (genellikle %5) nem içeriðinde 45°C’den az bir sýcaklýkta kurutulup güneþ ýþýðýndan korunursa, oda sýcaklýðýnda aylarca saklanabilir. Ayný polen 5°C’de bir yýllýðýna veya -15°C’de birkaç yýllýðýna besin deðerini kaybetmeden derin dondurucuda saklanabilir. Güneþ ýþýðý, örneðin UV, radyasyon, polenin besin deðerini yok etmektedir. Bu nedenle kuru polen, koyu cam kaplarda ve karanlýk soðuk yerlerde saklanmalýdýr.

Kurutulan polenler satýþa çýkarýlmadan önce içerisindeki yabancý maddelerden temizlenmesi için elekten geçirilmesi gerekmektedir. Ayrýca havalandýrma sistemi çalýþan bir elektrikli fýrýnda 30–35°C’de 5–6 saat tutularak da kurutma yapýlabilmektedir. Bu þekilde kurutulan polenler hava geçirmeyen cam veya metal kaplar içinde 1–2°C’de ve %25 orantýlý nemde saklanmaktadýr. Ýstenilen þekilde kurutulan polen yükleri parmaklar arasýna alýndýðýnda kýrýlarak küçük parçalara ayrýlmamalý, sýkýþtýrýldýðý zaman da birbirine hamur gibi yapýþmamalýdýr.

Hava etkisiyle kurutulan polen, iki yýldan sonra besleyici deðerini önemli ölçüde kaybetmektedir. Polen, oda sýcaklýðýnda saklanmadan önce, 24–48 saat dondurularak, polene zarar verebilecek böcek ve akarlara ait yumurta ve larvalar yok edilmelidir.